ΜΙΚΡΑ ΑΓΓΛΙΑ-ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΑΙΝΙΑΣ

Δείτε την κριτική για την ταινία ΕΔΩ

http://culture.thessaloniki-portal.gr/2013/12/mikra-anglia-tou-panteli-voulgari

«Αυτά που χάνουμε αξίζουν περισσότερο»

Βασισμένο στο βιβλίο της Καρυστιάνη «Μικρά Αγγλία» η πολυαναμενόμενη ταινία του Παντελή Βούλγαρη δικαίωσε τις προσδοκίες. Λίγες φορές μια ταινία μπορεί να σε συγκινήσει το ίδιο ή και περισσότερο από το βιβλίο.Μια ταινία δυνατή με εξαιρετικές ερμηνείες, άρτια αισθητικά εικόνα, υποβλητική μουσική, και ολοκληρωμένους χαρακτήρες.

Η Άνδρος του 30 είναι το φόντο για αναπαραχθεί όλο το κλίμα της εποχής αυτής, μιας κοινωνίας, ανθρώπινης αλλά βαθύτατα συντηρητικής. Σε ένα περιβάλλον καθαρά γυναικείο, όπου οι άνδρες απουσιάζουν συνεχώς στη θάλασσα, οι γυναίκες ζώντας μια ζωή που σχεδόν οι άντρες, ακόμα και όταν επιστρέφουν, δεν χωρούν πλέον, αναπολούν, ονειρεύονται, αναπληρώνουν και ….συνεχίζουν τη ζωή τους.

Δυο αδελφές η Όρσα και η Μόσχα. Η μια αδελφή κλειστή, παραδομένη στη μητρική κυριαρχία. Η άλλη, πιο ελεύθερο πνεύμα, εξωστρεφής, ζωντανή με όνειρα φυγής. Κυρίαρχη φιγούρα η μάνα. Η μάνα που κατακρεουργεί τις ζωές τους, κόβει και ράβει με γνώμονα τον δικό της τρόπο σκέψης και πιστεύω για το τι είναι ευτυχία. Γι’ αυτήν ο έρωτας είναι μόνο δυστυχία και απόδειξη ο άντρας της που προτιμά να ταξιδεύει και  να λείπει σε όλον τον κόσμο ζώντας παράλληλη ζωή, παρά να είναι μαζί της. Άρα  ο γάμος γι’ αυτήν και η συντροφικότητα έχουν μετουσιωθεί στο «άμα δεν έχει παρά δεν έχει χαρά».

 Για άλλη μια φορά στο επίκεντρο η μάνα. Εδώ μια καθαυτή ελληνική μάνα. Αυτή που πάντα για «χάρη των παιδιών της», χαράζει με σκληρότητα και απανθρωπιά τις ζωές τους, χωρίς να τα αφήνει ποτέ να ωριμάσουν, να απογαλακτισθούν, να αυτονομηθούν και να βιώσουν τη δική τους ζωή με όλα τα καλά και  τα κακά που αυτή μπορεί να επιφέρει. Η Ανέζα Παπαδοπούλου δεν υποδύεται απλώς την μάνα, είναι η ίδια η μάνα. Η μάνα οχιά όπως θα την αποκαλέσουν οι κόρες της.  Σκληρή, αδυσώπητη, σκύλα, που στο όνομα της καλής ζωής, καταστρέφει τις ζωές των κοριτσιών της διώχνοντας μακριά αυτούς που αγαπούν.

«Καμιά σας δεν θα αδικήσω»  λέει πιστεύοντας ότι παίρνοντας ακριβώς τις ίδιες κουρτίνες και στο πάνω και στο κάτω σπίτι πλήρωσε το χρέος της στα κορίτσια και σε αυτό που η ίδια θεωρεί χρέος της προς την οικογένεια. Και είναι αυτό το σπίτι που τα λεπτά του ταβάνια (άνθρωπος μίζερος, μίζερος στα λεφτά μίζερος και στα αισθήματα έλεγαν οι παλιοί σοφοί, μετρώντας τα πάντα με το χρήμα έκανε τσιγγουνιές και εκεί αφήνοντας την κόρη της να ακούει τον αγαπημένο της να κάνει έρωτα με την αδελφή της) δεν αφήνουν την κόρη της να ηρεμήσει. «Το ταβάνι φταίει. Δεν με άφησε να ξεχάσω…», λέει η κόρη της η  Όρσα όταν ερείπιο πια αναπολεί τη χαμένη της ζωή.

Οι κόρες, βαθιά επηρεασμένες και εξαρτημένες, παθητικές και άβουλες, μένουν εγκλωβισμένες για πάντα εκεί γλείφοντας απλώς τις πληγές τους. Η ΄Ορσα ολότελα παραδομένη, δεν τολμά να πάρει τη ζωή στα χέρια της, παρά παθητικά την παρακολουθεί να φεύγει, κρυμμένη πίσω από την κουρτίνα, κρυμμένη από τη ζωή. Η Μόσχα προσπαθεί να ξεφύγει μα οι ρίζες της εξάρτησης είναι βαθιές και αφήνεται να πιστέψει ότι επέλεξε αυτή τη ζωή της και τη μοίρα της.

Το τέλος και η αλήθεια σκληρή και για τις δυο κόρες. Η αλήθεια αμείλικτη, σκληρή όταν πια όλα έχουν χαθεί αλλά ακόμα και εκεί στο τέλος τις κάνει να αναλογισθούν και επιτέλους ανάμεσα από την υποκρισία και την αλήθεια να επιλέξουν συνειδητά πλέον την αλήθεια χωρίς να υπολογίσουν τον μικρόκοσμο της συντηρητικής κοινωνίας. Και τελικά να επιβάλουν τη δική τους αλήθεια και θέληση. Γιατί ο κόσμος πάντα λέει και θα λέει όσο τον αφήνεις και του δίνεις δικαίωμα να λέει.

Ο απολογισμός του τέλους δείχνει και την αυτογνωσία που επιτέλους απέκτησαν, με τον πιο σκληρό τρόπο, οι δυο αδελφές. «Αν είχαμε σπουδάσει, αν είχαμε μια δουλειά, αν μιλούσαμε» λέει η Μόσχα κάνοντας απολογισμό της τραγικής ζωής τους.

Αλλά και η σκηνή όπου η Όρσα πηγαίνει να προσκυνήσει στην εκκλησία για τον αγαπημένο της, τον άντρα της αδελφής της, με την αδελφή της να ακολουθεί, σκληρό μάθημα αυτογνωσίας για την ίδια και πλέον ανάληψης ευθύνης.

 Ο Βούλγαρης κατορθώνει να μην μείνει στην ωραία φωτογραφία, το ωραιότατο σκηνικό φόντο, την ηθογραφική στόχευση  αλλά να κάνει μια ταινία άρτια, ώριμη, τεχνικά άψογη που θα της ταίριαζε μια μεγάλη καριέρα στο εξωτερικό.  Η εικόνα, θυμίζει Αγγελόπουλο, είναι τόσο δυνατές οι λήψεις με τη θάλασσα να ξεπροβάλει σε όλο της το μεγαλείο. Γιατί η άλλη πρωταγωνίστρια είναι η θάλασσα. Η μουσική της Πολέμη είναι εξαιρετική και αυτόνομα αλλά και με την ταινία απόλυτα λειτουργική. Τα κοστούμια εποχής, τα σκηνικά απόλυτα φροντισμένα και επιμελημένα βοηθούν στην ανάπλαση του πνεύματος της εποχής.

Οι χαρακτήρες είναι ολοκληρωμένοι και οι ερμηνείες, ακόμα και από τους νέους ηθοποιούς, εξαιρετικές. Ανέζα Παπαδοπούλου, Μάξιμος Μουμούρης, Σοφία Κόκκαλη, Πηνελόπη Τσιλίκα, Ανδρέας Κωνσταντίνου. Ο Χρήστος Καλαβρούζος, σε μια χαμηλών τόνων ερμηνεία, συγκινητικός.

Δύσκολα θα ξεχάσετε τη σκηνή της είδησης του θανάτου του αγαπημένου και των δυο αδελφών. Η κραυγή της Όρσας θα σας συγκλονίσει. Από τις πιο δυνατές ερωτικές σκηνές, που εκφράζει όλη την οδύνη μιας ερωτευμένης γυναίκας και ενός ανολοκλήρωτου πάθους.

΄Ενας ανολοκλήρωτος έρωτας, η υποταγή, η απώλεια, το κόστος της υποταγής, οι χαμένες ζωές όλων. Ένας κύκλος που άνοιξε και δεν έχει τελειωμό και όρια.

Το τέλος ήρθε την άνοιξη, μπροστά σε ένα ανοιχτό παράθυρο που έβλεπε τη θάλασσα. Τέλος ή λυτρωμός;

Στο κάτω κάτω όπως τόνισε η Καρυστιάνη σε συνέντευξή της « ο καλός λογαριασμός είναι αυτός που βάζει την ανθρωπιά πάνω από τα έσοδα, και ο καλός λογαριασμός γίνεται με βάση τα ανθρώπινα συναισθήματα, γιατί είναι σωθικά της ύπαρξης..».

Τη μεγάλη διάρκεια της ταινίας απλώς δεν την καταλάβαμε.